Przejdź do treści

Sposoby określania funkcji

Funkcje można przedstawiać na wiele sposobów. Każda z metod ma swoje zalety: jedne lepiej nadają się do szybkiego zilustrowania zależności, inne do obliczeń lub precyzyjnych definicji. Dla różnych funkcji różne metody prezentacji mogą być lepsze lub gorsze.

Funkcję możemy przedstawić za pomocą:
- opisu słownego
- tabelki
- wzoru
- wykresu
- grafu
- zbioru par uporządkowanych

Dla lepszego zrozumienia posłużymy się jednym konkretnym przykładem funkcji $f$, która każdej liczbie ze zbioru $X=\{1,2,3,4\}$ przyporządkowuje liczbę o 3 mniejszą. Innymi słowy: $f(x)=x-3$ dla $x\in X$.

Opis słowny

Każdej liczbie ze zbioru $X=\{1,2,3,4\}$ przyporządkowujemy liczbę o 3 mniejszą.

Każdej liczbie z X={1,2,3,4} przyporządkowujemy liczbę o 3 mniejszą.
Określenie za pomocą tabelki

W tabeli argumenty przedstawiamy w pierwszym wierszu, a wartości w drugim. Tabelę taką nazywamy tabelą wartości funkcji.
Poniżej przykład dla naszej funkcji $ f(x)=x-3 $ na $X=\{1,2,3,4\}$.

x 1 2 3 4 f(x) = x - 3 -2 -1 0 1
Określenie za pomocą wzoru

Naszą funkcję przedstawiamy wzorem: $ f(x)=x-3 $ z dziedziną $X=\{1,2,3,4\}$ i np. przeciwdziedziną $Y=\mathbb{Z}$ (w praktyce obrazem jest zbiór $\{-2,-1,0,1\}$).

f(x) = x - 3
Określenie za pomocą wykresu

Ponieważ dziedzina jest skończona ($X=\{1,2,3,4\}$), wykres to cztery punkty o współrzędnych $(x, f(x))=(x, x-3)$. Zaznaczamy je na układzie współrzędnych.

1 2 3 4 -3 -2 -1 0 1 2 (1, -2) (2, -1) (3, 0) (4, 1)
Określenie za pomocą grafu (diagram strzałkowy)

Dla małych zbiorów wygodny jest graf: elementy dziedziny łączymy strzałkami z ich obrazami w przeciwdziedzinie. Każdy element dziedziny ma dokładnie jedną strzałkę wychodzącą.

Dziedzina X={1,2,3,4} Przeciwdziedzina Y={-2, -1, 0, 1} 1 2 3 4 -2 -1 0 1
Określenie za pomocą zbioru par uporządkowanych

Funkcję można też określić jako zbiór par $F=\{(x, y)\}$, gdzie każdemu $x$ odpowiada dokładnie jedno $y$. Dla naszej funkcji $f(x)=x-3$ na $X=\{1,2,3,4\}$ mamy:

$(1, -2),\ (2, -1),\ (3, 0),\ (4, 1)$

Uwaga o dziedzinie i przeciwdziedzinie

Przy każdym sposobie należy jasno określić dziedzinę oraz przeciwdziedzinę. Ten sam wzór (np. $ f(x)=\tfrac{1}{x} $) opisuje różne funkcje w zależności od przyjętej dziedziny. W naszym przykładzie dziedziną jest $X=\{1,2,3,4\}$, a wygodną przeciwdziedziną może być $Y=\mathbb{Z}$ (choć wystarczyłby też mniejszy zbiór zawierający wartości $-2,-1,0,1$).